Ένας κόσμος δικός τους!

Όλοι σχεδόν οι γονείς ανυπομονούν πότε θα γίνουν τα παιδιά τους ανεξάρτητα και αυτόνομα. Τη στιγμή όμως που εκείνα κάνουν αυτό το βήμα, είναι φυσικό οι γονείς να νιώθουν μια μικρή απόρριψη. Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό να τους παραχωρήσουμε χρόνο και χώρο για να αναπτύξουν την αυτονομία και να δοκιμάσουν τις ικανότητές τους. Και αυτό γίνεται κυρίως με την καλλιέργεια της φαντασίας τους και του φανταστικού, του συμβολικού παιχνιδιού. Το συμβολικό παιχνίδι είναι απαραίτητο στάδιο της ανάπτυξης του παιδιού και σχετίζεται με την ηλικία που η φαντασία του... εκτοξεύεται στον ουρανό, από τα 4-5 μέχρι και τα πρώτα σχολικά του χρόνια. Τότε τα παιδιά έχουν την ικανότητα να δημιουργούν έναν δικό τους φανταστικό κόσμο μέσα από τον οποίο εκφράζονται, συνειδητοποιούν τον εαυτό τους και τοποθετούνται στο περιβάλλον τους. Μέσα στον δικό τους κόσμο “ξαναζούν” τις εμπειρίες τους και παίζουν ρόλους: τη μαμά με τα μωρά ή τον δυνατό πολεμιστή που τους νικάει όλους».

Κάπως έτσι, με μια κλειστή πόρτα στο παιδικό δωμάτιο, με τα πρώτα ψιθυριστά μυστικά που ανταλλάσσουν μεταξύ τους οι φιλενάδες, αρχίζουμε όλοι στην οικογένεια να αντιλαμβανόμαστε ότι τα μικρά μας αποτελούν ξεχωριστές οντότητες και βρίσκονται πια στη φάση που χτίζουν την ταυτότητά τους. Όλα τα παιδιά πρέπει να κάνουν κάποτε βήματα προς την ανεξαρτησία τους, ενώ ακόμη κι αν δεν κάνουν τα ίδια την αρχή, πρέπει εμείς να τα σπρώξουμε απαλά προς τα εκεί. Ας τους κάνουμε ένα σημαντικό δώρο: χώρο και χρόνο για να παίζουν ελεύθερα, να σκέφτονται, να ονειρεύονται χωρίς τη δική μας παρέμβαση και καθοδήγηση. Να μπορούν να απασχοληθούν μόνα τους, να περνούν καλά με τον εαυτό τους, να μην μας έχουν διαρκώς ανάγκη. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό εφόδιο για την παιδική ηλικία, αλλά κυρίως για τη μετέπειτα ζωή τους: να μάθουν να μην είναι εξαρτημένοι από άλλους ανθρώπους, να μην αισθάνονται την ανάγκη να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους μόνο μέσα από τα μάτια των άλλων.

Πόση, όμως, απομόνωση είναι φυσιολογική για ένα παιδί; Πότε ο κόσμος της φαντασίας που πλάθει είναι δημιουργικός και πότε γίνεται εμπόδιο για την επαφή του με τον πραγματικό κόσμο; Δεν μπορούμε να βάλουμε τη φαντασία και τον χαρακτήρα ενός παιδιού σε όρια και να πούμε ότι στην ηλικία των επτά θα πρέπει να ελαττώσει τα φανταστικά παιχνίδια και να ασχολείται με άλλα πράγματα. Ωστόσο, τα πρώτα χρόνια του δημοτικού είναι η ηλικία που περιμένουμε από το παιδί να αφήσει σταδιακά τον φανταστικό του κόσμο και να δημιουργήσει πιο στέρεους δεσμούς με την πραγματικότητα. Να περνάει περισσότερες ώρες με φίλους του και να έχει δραστηριότητες. Αυτό είναι μια εξέλιξη που έρχεται σταδιακά, αλλά μπορούν και οι γονείς να ενθαρρύνουν το παιδί, να του προτείνουν τον αθλητισμό και κάποια χόμπι.

Στα πρώτα σχολικά χρόνια άλλο ένα απότομο ξάφνιασμα μας περιμένει: Μπαίνοντας στο δωμάτιο όπου η κόρη μας παίζει με μια φίλη της, οι συζητήσεις θα σταματήσουν, θα μείνουν μερικά πονηρά γελάκια και οι μικρές θα μας κοιτάξουν επικριτικά για τη διακοπή! Τα μυστικά και τα ψιθυρίσματα με τους φίλους είναι φυσική κλίση των παιδιών. Αποτελούν ένα δείγμα φιλίας και ταύτισης μεταξύ τους και βοηθούν τα παιδιά να χτίσουν μια φιλία, στηρίζοντάς τη σε βάση εμπιστοσύνης. Οι γονείς πρέπει να σεβόμαστε αυτή τη διαδικασία και να μη θεωρούμε ότι μας απορρίπτουν. Μπορεί ακόμη μεγαλώνοντας να ζητήσουν ένα δικό τους τετράδιο ή ημερολόγιο όπου θα γράφουν τα μυστικά τους.

Από την άλλη μεριά, ένα πολύ λεπτό και σημαντικό θέμα είναι το πώς θα διαφυλάξουμε τη συναισθηματική και τη σωματική ακεραιότητα του παιδιού μας. Μήπως όλα στηρίζονται στο να μάθει το παιδί ότι υπάρχουν καλά και κακά μυστικά; Ο χειρισμός, η βάση αυτού του ζητήματος, ξεκινάει από πολύ νωρίς, από την πρώτη παιδική ηλικία. Καλό είναι να αποφύγουμε να τρομοκρατήσουμε το παιδί ώστε να συνεχίσει να δείχνει εμπιστοσύνη στους δικούς του ανθρώπους. Μπορούμε όμως να του λέμε ξανά και ξανά, γιατί τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από την επανάληψη, ότι μπορεί να έχει μυστικά με τους φίλους του, με τον μπαμπά ή τον παππού. Χρειάζεται να είναι ξεκάθαρο στο παιδί μας ότι μυστικά με ενήλικες και με ξένους ανθρώπους απαγορεύονται.. Και στη μαμά πρέπει να λέει οτιδήποτε το κάνει να αισθάνεται άσχημα και άβολα. Για τον ίδιο λόγο πρέπει να μάθει από νωρίς ότι υπάρχουν κάποια σημεία στο σώμα του που μόνο αυτό μπορεί να αγγίζει. Στο σημείο όμως αυτό σημαντικό ρόλο παίζει το ένστικτο της μητέρας. Οι γυναίκες έχουμε αυτό το φοβερό εφόδιο για την ασφάλεια των παιδιών μας, για την υγεία του σώματος, αλλά και της ψυχής τους.

Εκεί, λοιπόν, που ο μυστικός κήπος των παιδιών μας ανθίζει, ο ρόλος μας είναι να τα ενθαρρύνουμε να τον καλλιεργήσουν και να τον εξερευνήσουν μόνα τους. Η φαντασία και η μαγική σκέψη είναι δώρα της παιδικής ηλικίας, που βοηθούν τα παιδιά μας να αντιμετωπίζουν δυναμικά και με εμπιστοσύνη το μέλλον.